vak & mens
advocaat en algoritme
Dwangsom en uitstel voor Meta
Door prejustitiële vragen aan het Hof van Justitie dreigt vertraging in veel privacyclaims tegen platforms.
De advocaten van Meta hebben drukke weken achter de rug. Begin oktober verloor hun cliënt een kort geding aangespannen door ngo Bits of Freedom. De Amsterdamse rechtbank bepaalde dat Facebook en Instagram het voor de Nederlandse gebruikers makkelijker moeten maken om gepersonaliseerde content uit te schakelen. Zo wilde Bits of Freedom voorkomen dat algoritmes de verkiezingscampagne zouden beïnvloeden. Die algoritmes zetten die politieke propaganda in uw tijdlijn die aansluiten op uw profiel, dat weer is afgeleid van foto’s, likes of chats die u zelf ooit hebt gepost.
De rechtbank verbood dit automatisme, maar Meta heeft de uitspraak genegeerd, zijn platforms niet aangepast aan de eisen van de Digital Services Act en hoger beroep aangetekend. Bits of Freedom heeft nu recht op een dwangsom van een ton per dag, maar beraadde zich bij het schrijven van dit artikel nog op de volgende stap.
Ondertussen bepaalde de rechtbank Amsterdam op 15 oktober, in een langverwacht tussenvonnis, dat de massaschadeclaim tegen Meta wordt aangehouden in afwachting van het antwoord op prejustitiële vragen die de rechtbank Rotterdam in een vergelijkbare massaclaim tegen Amazon stelde aan het Hof van Justitie. Beide massaclaims gaan, net als de Bits of Freedom-zaak, over het vermarkten van persoonsprofielen voor reclamedoeleinden. De vragen gaan over de kwestie of de Nederlandse aanpak zich verdraagt met de AVG, legt Micha Schimmel van SOLV advocaten uit. Hij betoogde voor zijn cliënt Stichting Onderzoek Marktinformatie (SOMI) dat wachten op de antwoorden uit Luxemburg niet nodig is. ‘De Nederlandse wet kent een opt-outregeling. SOMI komt daarmee dus op voor alle gebruikers, tenzij die aangeven niet te willen meedoen. Meta vindt dat artikel 80 van de Engelse taalversie van de AVG een opt-outsysteem uitsluit. Dat doet de Nederlandse taalversie echter niet. Los daarvan vindt SOMI dat Meta ook naar Nederlands recht onrechtmatig handelt. De TikTok-claim van SOMI is bijvoorbeeld om die reden door het gerechtshof Amsterdam juist niet aangehouden. Maar in de Meta-zaak zullen we dus waarschijnlijk zeker een jaar moeten wachten op de uitslag. SOMI beraadt zich nog op stappen.’
De kwestie zal ook gaan spelen bij massaclaims tegen andere techbedrijven. Schimmel ziet het antwoord op de vragen met vertrouwen tegemoet. ‘Het beste argument is naar mijn mening dat de Richtlijn representatieve vorderingen van latere datum dan de AVG is. Die verplicht Nederland om schadevergoeding voor inbreuken op de AVG in collectieve acties mogelijk te maken, en laat daarbij de ruimte aan Nederland om een opt-outsysteem te hanteren.’
De andere eiser in de aangehouden zaak, de Data Privacy Stichting (DPS), kan ondertussen verder met een oudere procedure tegen Meta. In 2023 kreeg DPS, die samenwerkt met de Consumentenbond, een uitspraak voor recht dat Meta onrechtmatig heeft gehandeld tegen Nederlandse gebruikers. Half oktober werd het hoger beroep van Meta tegen die uitspraak behandeld. ‘Die zaak dendert gewoon verder,’ vertelt DPS-advocaat Jurjen Lemstra van Lemstra Van der Korst. ‘We verwachten in de eerste helft van volgend jaar een uitspraak. Onze strategie is dat Meta dan wellicht tot een schikking wil komen.’
Ook hij betreurt het aanhouden van de nieuwe claim. ‘Het Hof heeft de oude zaak niet aangehouden. En de TikTok-zaak ook niet. We wachten nog op een tussenvonnis in een claim tegen Google over dezelfde kwestie. Misschien tekenen we hoger beroep aan, maar de oude claim gaat in ieder geval verder.’
De advocaten van De Brauw Blackstone, die Meta in al deze rechtszaken vertegenwoordigen, wijzen voor commentaar door naar Menlo Park, Californië.