actueel
De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) heeft aangekondigd advocaten niet langer toe te staan een laptop of smartphone mee te nemen tijdens een bezoek aan een penitentiaire inrichting. Gelet op de storm van kritiek lijkt de maatregel een kort leven beschoren.
Sinds enkele jaren geldt er een verbod op laptops voor advocaten die hun cliënt in de EBI in Vught bezoeken, ingegeven door de zaak-Youssef Taghi. Dat verbod wordt nu uitgebreid naar alle penitentiaire inrichtingen. Formeel zijn de regels voor de invoer van laptops, smartphones en andere digitale gegevensdragers voor advocaten aangepast van ‘ja, tenzij’ naar ‘nee, tenzij’. Enkel wanneer blijkt dat gegevensdragers strikt noodzakelijk zijn, kan toestemming worden verleend.
De NOvA reageert verontwaardigd en eist dat het DJI-besluit wordt teruggedraaid. De beroepsorganisatie spreekt van een vergaande beperking van de goede en professionele beroepsuitoefening, waarvoor geen rechtvaardiging of grondslag bestaat. Strafdossiers, maar bijvoorbeeld ook reclasseringsrapporten, worden digitaal aangeleverd aan advocaten. Toegang tot de digitale dossiers is essentieel, stelt de orde. Door advocaten te verbieden hun laptop en andere digitale gegevensdragers mee te nemen naar een gesprek met een gedetineerde cliënt wordt het verlenen van adequate rechtsbijstand vrijwel onmogelijk, aldus de NOvA.
In een toelichting aan de NOS legt NOvA-bestuurder Karin de Lange uit dat haar dossiers vaak duizenden pagina’s beslaan. ‘Die worden digitaal verstrekt en ook nog eens voortdurend geüpdatet. Als je dan naar de gevangenis gaat om met je cliënt die stukken door te kunnen spreken, moet je dat ook optimaal kunnen doen. Daar moet je snel in kunnen zoeken.’
Volgens De Lange getuigt de maatregel van de DJI ‘van een heel groot wantrouwen richting de advocatuur’.
Ook de Nederlandse Vereniging van StrafrechtAdvocaten (NVSA) spreekt van ‘een bijzonder kwalijke en onwerkbare gang van zaken’. De vereniging wijst erop dat er juist jarenlang is aangestuurd op digitalisering van dossiers zodat er efficiënter gewerkt kan worden. ‘De NVSA vindt het onacceptabel dat wederom, ogenschijnlijk incidentgedreven, generieke maatregelen worden getroffen die er blijk van lijken te geven dat advocaten onbetrouwbaar zijn en een veiligheidsrisico vormen en maakt zich er sterk voor de huidige werkwijze te behouden.’
Zowel de NVSA als De Lange wijst erop dat tegenwoordig in strafzaken camerabeelden en digitale opnames worden gebruikt. Die dienen met de cliënt te kunnen worden bekeken en besproken, hetgeen zonder laptop onmogelijk is.
Vanuit de rechtspraak klinkt ook kritiek. De Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak (NVvR) schrijft in een brief aan minister Van Weel en aan staatssecretaris Struycken dat het verbod zich niet verhoudt tot de rule of law en het recht op een eerlijk proces. Daarnaast verwacht de NVvR grote praktische problemen. ‘Om een eerlijk en rechtvaardig proces te kunnen voeren, moeten advocaten het strafdossier vertrouwelijk met hun cliënt kunnen bepreken. Nu het strafproces grotendeels is gedigitaliseerd, bemoeilijkt een verbod op het meenemen van digitale gegevensdragers de goede voorbereiding van het proces. Dat zal kunnen leiden tot bijvoorbeeld meer verzoeken tot aanhouding en dus uitstel van de behandeling van strafzaken. De maatregel leidt daarmee tot een verzwaring van het werk van officieren van justitie en rechters.’
De Tweede Kamerleden Sneller (D66) en Lahlah (GL-PvdA) hebben de bewindslieden van Justitie en Veiligheid inmiddels om tekst en uitleg gevraagd. Bij het ter perse gaan van dit nummer was nog niet duidelijk of en wanneer de omstreden maatregel wordt teruggedraaid.