vak & mens

door Daphne van Dijk beeld Martijn Gijsbertsen

Aan de buitenkant zijn advocatentoga’s strak gereguleerd, maar aan de binnenkant kiezen sommige advocaten voor een voering met een boodschap.

Eerbetoon aan oma

Voor advocaat informatica- en privacyrecht Abraham Mouritz (54) is zijn toga een draagbaar monument voor zijn verleden én een uiting van zijn Star Wars-fascinatie.

In de voering prijkt een afbeelding van Darth Vader en op zijn telefoonzakje staat het getal 61278. ‘Dat is het nummer dat mijn grootmoeder Flora Schrijver-Jacobs in Auschwitz op haar onderarm kreeg getatoeëerd door de Duitsers. Ze overleefde Auschwitz, mede doordat ze accordeon in het vrouwenorkest speelde en later ook Bergen-Belsen. Na de oorlog liet ze het nummer verwijderen. Maar later kreeg ze daar spijt van – het was toch een deel van haar identiteit.’

Mouritz draagt het nummer bewust in zijn toga. ‘Het zit dicht bij mijn hart. Ik wil het verleden niet vergeten. En het past bij mijn werk als privacyadvocaat – een kampnummer is ook een persoons­gegeven. Mijn vrouw en dochters vonden het best confronterend dat ik het in mijn toga heb laten verwerken, maar ik denk dat mijn extraverte grootmoeder het prachtig had gevonden.’

De rest van Mouritz’ toga is wat luchtiger: aan de binnenkant zit een grote afbeelding van het masker van Star Wars-personage Darth Vader. ‘Als jong knaapje zag ik in 1980 ‘Episode V - The Empire Strikes Back’. Ik was meteen gefascineerd. Sindsdien heb ik alle vervolgdelen bekeken. Waarom juist een afbeelding van Darth Vader? Hij is een iconisch personage en soms zijn de grootste schurken ook de grootste helden.’

De toga is van kasjmier en werd zeven jaar geleden op maat gemaakt, toen Mouritz voor zichzelf begon: Mouritz Legal in Amsterdam. Ook zijn naam staat in de voering, in de karakteristieke gele Star Wars-letters. Zelfs de knoopsgaten zijn geel. ‘Ik ben behoorlijk losgegaan! Geen slimme investering – in mijn vakgebied sta ik misschien één keer per jaar voor de rechter. Maar een eigen toga laten maken is net als een boek schrijven: dat moet je eens in je leven gedaan hebben. Bovendien kan ik op die manier mijn grootmoeder eren.’

Rebel van binnen

De toga van (sociaal) straf­recht­advocaat Monique Frerix (59) heeft een bijzonder detail: aan de binnenkant prijkt de cover van ‘…And Justice for All’, een album van Metallica.

Toen Frerix van Frerix & Verbeek in Ede in 2023 haar dertigjarig jubileum vierde, vond ze dat het perfecte moment om een gepersonaliseerde toga te laten maken. ‘Mijn oude toga, die ik ooit van mijn ouders had gekregen, was inmiddels tot op de draad versleten. Omdat ik een enorme metalfan ben, wilde ik met mijn nieuwe toga mijn liefde voor snoeiharde muziek laten zien.’

Die passie voor muziek komt ook terug in haar werk. ‘Tijdens een eerste gesprek met cliënten vraag ik vaak naar hun muzieksmaak. Het onderwerp opent deuren. Ik vertel dan altijd dat ik van metal hou en soms ook dat mijn toga een bijzondere voering heeft.’

Het Metallica-album waar haar toga naar verwijst, ‘…And Justice for All’, toont op de cover een gebroken Vrouwe Justitia – een aanklacht tegen corruptie en machtsmisbruik. Maar voor Frerix draait het om de symboliek: ‘Iedereen verdient bijstand van een straf­recht­advocaat, of je nou een junk op de hoek bent of een zakenman met een witteboordendelict.’

Aanvankelijk overwoog ze een print met horns up – het handgebaar waarbij je wijsvinger en pink omhoogsteekt, geliefd onder metalheads. ‘Met deze devil’s horn toon je je enthousiasme tijdens optredens. Maar dat leek me hier in het christelijke Ede wat gewaagd. Ik wil cliënten niet schofferen. Wel heb ik een vintage tas van modeontwerper Alexander McQueen met skulls waar ik mijn dossiers en laptop in meeneem.’

Waarmee Frerix maar wil zeggen: iedereen in een rechtszaak brengt een stukje eigen persoonlijkheid mee. ‘Je ziet het aan kapsels, tassen of sieraden. En in mijn geval ook aan de binnenkant van mijn toga. Soms moet ik stiekem gniffelen als ik met mijn Metallica-toga in de recht­bank sta: je moest eens weten. De toga weerspiegelt de rebel in mij.’

Natuurlijk uniform

Na haar herbeëdiging als arbeids­recht­advocaat kreeg Phuong Ngo (45) een toga van haar nieuwe werkgever Staats­bosbeheer in Amersfoort. ‘Ik wilde net als mijn collega’s buiten iets groens dragen.’

In 2014 stopte Ngo als advocaat. ‘Een van de redenen was de commerciële kant van de advocatuur: acquireren en tijdschrijven. Toen ik twee jaar geleden werd gevraagd om in dienstbetrekking te komen bij Staatsbosbeheer als arbeids­recht­advocaat was de keuze snel gemaakt: ik heb me laten herbeëdigen. Van mijn nieuwe werkgever mocht ik daarna een toga op maat laten maken, mét gepersonaliseerde voering. Ik wist niet dat dit kon, maar blijkbaar is in de afgelopen jaren veel veranderd.’

Haar digitale herbeëdiging vond plaats in de Reebokzaal van Staatsbosbeheer, zo genoemd vanwege een grote foto van het dier op de muur. Deze afbeelding bleek achteraf perfect voor de togavoering. ‘Ik wilde iets groens dragen en zocht aanvankelijk een natuurfoto van een dier met een symbolische waarde. Maar uiteindelijk koos ik voor de muurfoto uit deze zaal. Ik benaderde fotograaf Nico van Kappel en hij vond het zo bijzonder dat hij ermee instemde om zijn foto hiervoor te gebruiken.’

Ngo krijgt leuke reacties op haar toga. ‘Mijn collega’s buiten zijn draagplichtig: boswachters moeten een groen uniform aan. Daar wordt weleens over gemopperd, want bedrijfskleding voldoet nooit aan ieders wensen. Maar als ik vertel over mijn toga en hoe trots ik ben op de groene binnenkant van mijn “uniform”, zie ik dat ze er anders naar kijken.’

Tot nu toe heeft Ngo de toga één keer gebruikt in een recht­bankprocedure. ‘In eentje die bij mijn lengte past. Ook als ik Staatsbosbeheer ooit verlaat, blijft het een heel mooie toga. Elke keer als ik de afbeelding van het reebokje zie, denk ik met een glimlach terug aan de herbeëdiging.’

Familiesymbool

Al haar hele leven heeft advocaat onder­nemings­recht Ghislaine van Lieshout (29) iets met Franse lelies. Bij haar beëdiging kreeg ze een bijzondere toga van haar vader.

Van Lieshouts vader was vroeger eigenaar van een bedrijf in vermogensbeheer, ‘met als logo een Franse lelie. Toen ik in 2022 werd beëdigd als advocaat, wilde mijn vader mij een bijzonder cadeau geven: een eigen toga. Bij het ontwerpen van de voering kwamen we al snel op de klassieke en chique Franse lelie uit. Het is geen familiewapen, want dat hebben we niet, maar een soort familiesymbool. Daarom is het bijzonder voor me.’

De Franse lelie, ook wel bekend als de fleur-de-lis, wordt al eeuwenlang gebruikt door koningshuizen, in de middeleeuwse heraldiek en in het christendom als symbool van de Heilige Drie-eenheid. De drie bladeren stonden voor geloof, wijsheid en ridderlijkheid. Ze werden gezien als teken van eer, loyaliteit en kracht. Tegenwoordig is de Franse lelie populair in allerhande design.

‘Mijn vriendinnen vragen weleens hoe het is om een gepersonaliseerde toga te hebben. Ik vertel dan altijd dat je het kunt vergelijken met een sportoutfit. Ik heb op redelijk hoog niveau gehockeyd. Net zoals je je als teamspeler sterker voelt in een tenue, voel ik me als advocaat krachtiger in mijn gepersonaliseerde toga. Ik kan me ook niets voorstellen bij advocaten die hun toga als een oud vod uit een plastic boodschappentasje trekken.’

Op het kantoor van NexaVelo in Utrecht is Van Lieshout de enige die een toga met gepersonaliseerde voering heeft. ‘Laatst kwam een basisschoolklas hier een recht­bank naspelen en vroeg een collega van wie ze toga’s mocht lenen. Ik vond het niet zo prettig dat er plakkerige kinderhanden aan zouden zitten, dus heb nee gezegd – wat iedereen begreep. Mijn collega’s grappen soms: “Ga je weer je toga kietelen?” Mensen zullen me een ongelooflijke tuttebel vinden, maar ik ben echt heel zuinig op mijn bijzondere toga.’

Scout forever

In de voering van de toga van vermogensrechtsadvocaat Bob Brauers (42) komen twee werelden samen: de Schotse tartan en de Nintendo-game The Legend of Zelda.

‘Van jongs af aan ben ik verbonden aan de scoutingvereniging Camerons-Duinzwervers en nog steeds ga ik regelmatig met de vereniging op pad. Vijftig jaar geleden trok onze scoutinggroep voor de eerste keer naar Schotland en kwam daar in contact met de Cameron clan. Elke Schotse clan heeft een eigen geruite stof, de tartan. De scoutinggroep kreeg destijds van de Cameron clan toestem­ming om hun tartan te dragen en komt daar sindsdien elke vier jaar. Deze ruit liet ik verwerken in de zijkant van de voering van mijn toga.’

Brauers, in het dagelijks leven werkzaam als advocaat vermogensrecht bij Willemse & Van Poorten Advocaten in Haarlem, kreeg de gepersonaliseerde toga voor zijn veertigste verjaardag van familie en vrienden. De keuze om naast de Schotse ruit een grote afbeelding van het Nintendo-spel Zelda, ‘Breath of the Wild’ te plaatsen in de toga, was snel gemaakt.

‘Het concept van de game bestaat al sinds 1986 en ik ben een groot liefhebber. Na een drukke werkdag speel ik het regelmatig om te ontspannen. Op de gamecover van Zelda’s ‘Breath of the Wild’ uit 2017 zie je een prachtig weids, bergachtig landschap. Als ik met de scouting op de top van de Ben Nevis sta, het hoogste punt van Schotland, doet dat uitzicht me sterk denken aan die afbeelding.’

In zijn werkomgeving weten mensen niet van zijn gepersonaliseerde toga. ‘Voor of tijdens een zitting ben ik niet bezig met de binnenkant van mijn toga, maar met mijn cliënt. Maar als ik de toga na afloop uitdoe, en dat stukje tartan en de afbeelding zie, tovert dat een glimlach op mijn gezicht; een mooie relativering van deze formele werkelijkheid.’