juridisch even opfrissen
Sociale verzekering internationale werknemer is puzzelwerk
Het komt steeds meer voor dat werknemers, al dan niet tijdelijk, vanuit verschillende landen werken. Het is dan belangrijk te weten welk socialezekerheidsrecht van toepassing is, maar hoe zit dat ook alweer?
Vanuit de EU zijn regels opgesteld over de coördinatie van sociale zekerheid. Deze regels zijn hoofdzakelijk vastgelegd in twee EU-verordeningen: Verordening (EG) nr. 883/2004 (de basisverordening) en Verordening (EG) nr. 987/2009 (de toepassingsverordening). De verordeningen zijn van toepassing op onderdanen van een lidstaat en hun familieleden, maar ook op derdelanders die rechtmatig in de EU verblijven (zie ten aanzien van dat laatste Verordening (EU) nr. 1231/2010).
Let op: deze verordeningen zijn alleen van toepassing als het werkzaamheden binnen de EER en Zwitserland betreft. Voor andere situaties moet worden gekeken of een specifiek verdrag van toepassing is, zoals het protocol betreffende de sociale zekerheid dat is gehecht aan het samenwerkingsakkoord tussen de EU en het VK. Bij een gebrek aan een toepasselijk bilateraal of multilateraal verdrag dat het toepasselijke socialezekerheidsrecht aanwijst, bent u aangewezen op de werkingssferen van nationale bepalingen.
Hoofdregel en belangrijkste uitzonderingen
Het uitgangspunt van de verordeningen is dat een werknemer in één EU-lidstaat sociaal verzekerd is. De hoofdregel is dat een werknemer is verzekerd in het land waar hij werkt (artikel 11 lid 3 sub a basisverordening). Op deze hoofdregel gelden twee belangrijke uitzonderingen.
Uitzondering 1: De detachering (artikel 12 basisverordening)
Als een werknemer normaal werkzaamheden verricht in een lidstaat voor een werkgever die normaal gesproken actief is in diezelfde lidstaat, en deze werknemer tijdelijk wordt gedetacheerd naar een ander land dan waar hij gewoonlijk werkt, dan blijft de wetgeving van toepassing van de staat waar hij gewoonlijk werkt. Dit geldt alleen als de te verwachten duur van de werkzaamheden in het andere land niet meer dan 24 maanden bedraagt en de werknemer niet wordt gedetacheerd om een andere gedetacheerde persoon te vervangen.
Uitzondering 2: Werk in meerdere lidstaten (artikel 13 basisverordening)
Als een werknemer in twee of meer lidstaten werkt, is het socialezekerheidsrecht van één van de volgende lidstaten van toepassing.
- Als de werknemer een substantieel deel van zijn werkzaamheden verricht in de lidstaat waarin hij woont, dan is het socialezekerheidsrecht van die lidstaat van toepassing.Als de werknemer 25% of meer van de tijd in het woonland werkt, is dat een indicatie dat sprake is van een substantieel deel (artikel 14 lid 8 toepassingsverordening).
Als de werknemer niet een substantieel deel van zijn werkzaamheden verricht daar waar hij woont, dan geldt het volgende.
- II.Als de werknemer één of meerdere werkgevers heeft die in dezelfde lidstaat hun zetel of domicilie hebben, dan is het socialezekerheidsrecht van die lidstaat van toepassing.
- III.Als de werknemer in dienst is van twee of meer werkgevers die hun zetel of domicilie hebben in verschillende lidstaten, die niet de lidstaat zijn waar de werknemer woont, dan is het socialezekerheidsrecht van toepassing van de lidstaat waar de werknemer woont.
- IV.Als de werknemer in dienst is van twee of meer werkgevers die hun zetel of domicilie hebben in twee verschillende lidstaten, waaronder de lidstaat waar de werknemer woont, dan is het socialezekerheidsrecht van toepassing van de lidstaat waar de werknemer niet woont.
Let op: om te spreken van werken in meerdere lidstaten, wordt marginaal werk niet meegenomen (artikel 14 lid 5 ter toepassingsverordening). Over het algemeen wordt aangenomen dat sprake is van marginaal werk als iemand minder dan 5% van zijn werkzaamheden in een bepaalde lidstaat verricht. Bij marginaal werk wordt teruggevallen op het werklandbeginsel.