actueel

gezien

door Daphne van Dijk

Bestuursrechtspecialist Roland Mans boekstaafde voor zijn vakgenoten 88 aforismen.

Een van zijn favoriete advocatenwijsheden komt uit het gedicht ‘Natur und Kunst’ van Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832). ‘Daarin staat de zin: “In der Beschränkung zeigt sich erst der Meister.” Dat mijn overgrootvader Egidius Mans een groot fan van Goethe was en hele gedichten van hem uit zijn hoofd declameerde, maakt deze wijsheid extra leuk. Veel advocaten zouden die ter harte moeten nemen. Ze hebben vaak de neiging er allerlei overbodige details bij te slepen,’ vertelt Mans, advocaat bestuurs- en omgevingsrecht. ‘Deze wijsheid raakt weer een andere geliefde uitspraak uit mijn boek: “Hoe meer woorden, des te zwakker de stelling.” Het is er ook eentje met een familielink want mijn vader zei altijd: “Perfectie is de vijand van het goede.” Vertaald naar de advocatuur: Als het feitenrelaas duidelijk en compleet is, zijn voor de juridische stellingen maar weinig woorden nodig.’

Het was de vierde advocaat-stagiair van Mans die hem ertoe bracht om alle wijsheden die advocaten vaak tegen elkaar zeggen genummerd op papier te zetten. ‘Twee jaar geleden ben ik op een middag gaan zitten: vel papier voor mijn neus en de stellingen vlogen eruit. Citaten, clichés, wijsheden, spreekwoorden. Op mijn kantoor heb ik er nog een paar weggeplukt en al snel zat ik aan meer dan tachtig aforismen voor mijn stagiaire Noa Visser, vers van de universiteit.’

Maar al snel kwam Mans, werkzaam bij Corten De Geer Advocaten in Amsterdam, tot de conclusie dat zijn stagiaire niet zoveel kon met alleen de tegeltjeswijsheden. ‘Dan zaten we te discussiëren over een zaak en dan zei ik: “Dat is typisch een geval van nummer 21 of nummer 56”, maar dat zei haar niet zoveel. Als je nog geen ervaring hebt in de advoca­tuur, blijven die wijsheden een beetje in de lucht hangen. Ze had meer context nodig en dus besloot ik om er stukjes bij te gaan schrijven: anekdotes, herinneringen aan bepaalde zaken of klanten. Ik postte de verhaaltjes op LinkedIn onder de noemer “Blokjes kaas van een jong belegen advocaat”. Zo kon ik Noa helpen en mijn netwerk en andere potentieel geïnteresseerden een inkijk geven in hoe wij advocaten te werk gaan.’

Gloria Victoria

De Blokjes kaas leverden hem leuke reacties op, al vonden ook mensen op LinkedIn dat hij zichzelf soms voor schut zette. ‘Een van mijn wijsheden in het boek is: “Een advocaat is zo sterk als zijn zaak.” Het gaat over een eigen ervaring, lang geleden toen bestemmings­plannen nog niet online stonden. Om een plan te bekijken, moest je naar het gemeente­huis. Daar raadpleegde je dan een versleten dossiermap. Met een stapel kleingeld stond je in de rij bij het kopieerapparaat, waar je alles op zwart-wit A4’tjes moest kopiëren omdat A3 niet beschikbaar was. Wat veelal betekende dat je alles moest verkleinen. Ik maakte toen bij een bestemmingsplan de fout om de schaal 1 cm = 1000 cm met mijn liniaal op het kopietje op te meten, zonder te beseffen dat het verkleinen van A3 naar A4 de meting had beïnvloed. Ik dacht dat ik de zaak had gewonnen, omdat niet aan de afstandsnorm werd voldaan. Gloria Victoria! Ook twee van mijn kantoorgenoten kwamen tot die conclusie. Tijdens de zitting bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State ontplofte de zaak in mijn gezicht. Ik heb ter plekke het beroep ingetrokken.’

De Blokjes kaas inspireerden Mans uiteindelijk tot het schrijven van een het boek Alleen blaffen als je kan bijten. De advocatuur in achtentachtig aforismen, dat dit najaar verschijnt (Ezo Wolf). ‘De titel betekent dat je als advocaat de daad bij het woord moet kunnen voegen. Niet dreigen met een gang naar de rechter als de wederpartij weet dat je daar weinig kans maakt. Of een brief met hel en verdoemenis sturen als je daar geen gevolg aan kunt geven. Ik heb het naar aanleiding van het ontwerp voor de omslag opgezocht, maar wolven blaffen ook als waarschuwing voordat ze gaan bijten. Als je niet luistert, zetten ze daarna hun tandjes in je been. Goede advocaten doen dat ook.’

E = K x A

De 88 aforismen van Mans, die eerder vier kinderboeken, een dichtbundel en een non-fictieboek schreef, tellen ook enkele afkortingen. Bijvoorbeeld: E = K x A. De Effectiviteit van een boodschap is de Kwaliteit maal de Acceptatie daarvan. ‘Mijn patroon sprak deze woorden toen ik tijdens een gesprek met een burgemeester over een onveilige verkeers­situatie mijn geduld verloor. Je moet je standpunt goed voor het voetlicht brengen, anders komt het verhaal niet binnen. Nog eentje: ANNA: Altijd Nagaan, Nooit Aannemen. Vooral bij bestuurlijke boetes of een last onder dwangsom heb ik regelmatig na een zoektocht in de archieven gewoon een vergunning gevonden waardoor de handhavingszaak implodeerde. Nog eentje: L.O.D.S., Luisteren, Open vragen stellen, Doorvragen, Samenvatten.’

Naast de nodige zelfspot schuwt Mans ook het persoonlijke verhaal niet. Bij de wijsheid ‘Een carrière als advocaat is een loopbaan, geen renbaan’ beschrijft hij de burn-out en de depressie waarin hij in 2015 belandde. De economische crisis had diepe sporen achter­gelaten en zijn recept voor niet lekker in zijn vel zitten, was nog harder werken, nog meer sporten en nog meer bier drinken. ‘Nu, bijna tien jaar verder, weet ik: de advocatuur houd je alleen vol als je regelmatig de voet van het gaspedaal haalt. Als er twee of drie mensen zijn die na het lezen van deze wijsheid denken: “Ik moet minder hard rennen, anders ga ik over de rand”, dan ben ik blij dat ik ze heb gewaarschuwd.’

Tot slot: Mans’ kortste wijsheid en meteen ook de allerlaatste in het boek, heeft hij naar eigen zeggen met het meeste plezier geschreven: ‘Hoe grijzer het haar, des te hoger het tarief. Ja, sorry, dat is nou eenmaal zo.’