vak & mens
advocaat en algoritme
Bellen achter stuur steeds zwaarder bestraft
Telefoonverslaving is een serieus probleem. Ook chauffeurs hebben nog altijd moeite de handen aan het stuur te houden.
In de analoge oertijd werd internet aan ons verkocht als ‘de digitale snelweg’. Snel was de inbelmodemverbinding zeker niet. Wie kon voorzien dat we nu vanaf de snelweg massaal appen, swipen, scrollen en videovergaderen?
Uit onderzoeken blijkt dat een op de drie gebruikers telefoonverslaafd is. App-makers doen er alles aan om ons aan hun schermpje te kluisteren. Een continue afleiding van bliepjes, pushberichten, oneindige lijsten met speciaal geselecteerde filmpjes en natuurlijk de laatste wederwaardigheden van collega’s, vrienden en familie.
Zoals de overheid met steeds hogere ‘sin taxes’ verdient aan de verslaving van verstokte rokers, drinkers en gokkers, zo spekt ook dit probleemgedrag in toenemende mate de staatskas. Sinds dit voorjaar zijn de boetes voor telefoongebruik achter het stuur weer fors verhoogd. ‘De automobilist betaalt nu € 420,’ zegt Rick van Leusden van het Amsterdamse kantoor DLR Advocaten. Hij is als advocaat gespecialiseerd in verkeersstrafrecht en maakt zich druk over het boetebeleid. ‘Dat is volledig uit de pas. Op een mishandeling staat € 500. Het OM, de Kamer, iedereen was tegen de verhoging. Maar de minister had een gat in de begroting te dichten.’
Ondanks de hogere straffen stijgt ook het aantal boetes nog ieder jaar, vorig jaar tot tweehonderdduizend. Ruim zestigduizend daarvan gingen naar fietsers met de telefoon in de hand. Zij betalen nu € 160. ‘De stijging komt deels door de inzet van de politie. Vooral voor auto’s is de pakkans nu groot.’ De politie ontwikkelde speciale MONOcams die met AI veel telefoons in passerende chauffeurshanden kunnen detecteren en vastleggen. ‘Het algoritme zit er ook weleens naast,’ is de ervaring van Van Leusden. ‘Iemand krabt bijvoorbeeld even aan zijn oor. Dan vraag je de foto’s op. Maar meestal klopt het wel.’
Handsfree bellen achter het stuur mag gewoon, benadrukt Van Leusden. ‘Ik gebruik lange autoritten ook voor telefoongesprekken. Veel beroepen hebben de telefoon onderweg nodig. Zolang je de aandacht maar bij het verkeer houdt.’ Hij staat diverse bedrijven met in totaal zo’n vierduizend professionele chauffeurs bij. ‘De Wegenverkeerswet onderscheidt het kort gebruik van de telefoon, het langdurig gebruik en het langdurig gebruik met als gevolg een ernstig ongeluk. In dat laatste geval is sprake van een misdrijf.’ Na zo’n ongeval leest de politie de telefoon uit en legt de gegevens bijvoorbeeld naast die van de tachograaf. Ook met de bewegingssensor van de mobiel kan de recherche soms reconstrueren of het apparaat op het moment van de aanrijding in de houder zat. ‘Ik herinner me een zaak waarbij een vrachtwagenchauffeur in de minuten voor de botsing vier berichtjes had verstuurd en er ook een paar had ontvangen. Hij was op de vluchtstrook beland en was daar tegen een auto gebotst. Een dodelijk ongeval door vier appjes. Het werd hem zwaar aangerekend. Hij kreeg 240 uur werkstraf en drie jaar rijontzegging.’
Momenteel staat hij een trucker bij die geen voorrang verleende aan een bellende fietser. ‘Dat is moeilijk uit te leggen, want ook de fietser was fout. Maar de schuld van het slachtoffer heft de schuld van de dader niet op, oordeelt de rechtbank doorgaans.’
Een pleidooi dat een telefoontje of appje op dat moment heel belangrijk was, maakt ook weinig kans, is de ervarig van Van Leusden. ‘Ook urgente gesprekken kun je handsfree doen.’ Een andere cliënt van Van Leusden was onder behandeling wegens zijn telefoonverslaving. Tijdens een terugval veroorzaakte hij een ongeluk. De rechter vond de verslaving en de behandeling daarvoor geen verzachtende omstandigheden.