vak & mens
advocaat en algoritme
Meta wil privédata gebruiken voor AI
Vorig jaar oordeelde de Amsterdamse rechtbank dat Facebook de privacy van gebruikers schendt. Maar in plaats van de schade schikken, wil het platform een paar stappen verder gaan.
Het logo van Meta AI is een kloeke cirkel. Een knipoog misschien naar de dystopische roman The Circle uit 2013. Daarin voorspelde schrijver Dave Eggers dat sociale media alles openbaar maken, daarmee zowel privacy als democratie verpletterend.
Zover is het gelukkig nog niet. Maar vrijer of vreedzamer is de wereld de afgelopen tien jaar niet geworden. Het bedrijf achter Facebook en Instagram bevoordeelde Trump en Brexit en heeft lak aan de waarden van de EU. Er lopen hier en in andere lidstaten procedures om naleving af te dwingen, maar Meta wil juist de andere kant op.
Begin juni kregen gebruikers weer eens zo’n pop-upje dat de privacyopties zouden worden herzien. De Europese ngo None Of Your Business (NOYB) bestudeerde de links en trok aan de alarmbel. Meta kondigde aan opgeslagen beelden, posts en tracking data te gebruiken als trainingsdata voor haar AI. ‘We zijn daar enorm van geschrokken,’ vertelt jurist Emma Cirpka vanuit het Weense hoofdkantoor van de NOYB. ‘Meta zegt niet wat de AI met die privédata gaat doen en welke gevolgen dat heeft voor de gebruikers. Het is totaal niet transparant en er wordt ook niet om toestemming gevraagd. Integendeel, het wordt juist lastig gemaakt om toestemming te weigeren.’
Als je allang bent afgehaakt bij Facebook moet je opnieuw inloggen en eerdere privacyregels goedkeuren, voordat je kunt verbieden dat jouw opgeslagen content alsnog wordt gebruikt voor onbekende doeleinden. Facebook maakt soms leuke collages en clips van privéfoto’s en slaagt erin FB-vrienden te identificeren op jouw beelden. Maar wat als dat soort slimme informatie ook gedeeld gaat worden met derden? ‘Niemand die het weet,’ zegt Emma, ‘misschien kun je straks een chatbot uithoren over privédata van onbekenden? AI roept allerlei dilemma’s op, maar dit zijn ook nog eens persoonlijke gegevens.’
De NOYB vroeg toezichthouders in elf lidstaten om de plannen van Meta te blokkeren. ‘Van de Nederlandse Autoriteit Persoonsgegevens kregen we dezelfde dag als reactie dat we ons verzoek in Ierland moesten indienen, waar Meta zijn Europese hoofdkantoor heeft. We zijn het daar niet mee eens, want de AP heeft een verantwoordelijkheid voor de privacy van Nederlandse gebruikers.’
Gelukkig heeft Meta laten weten dat de AI-plannen vooralsnog niet binnen de EU worden uitgerold. ‘We zijn blij met die toezegging,’ zegt Emma, ‘maar blijven alert. Meta probeert steeds de regels te schenden, totdat ze wordt teruggefloten. En de privacyautoriteit in Ierland loopt achter de feiten aan.’
Advocaat Flip Wijers is blij dat de plannen opgeschort zijn. Hij is namens de Consumentenbond en de Data Privacy Stichting verwikkeld in twee procedures tegen Meta. Het hoger beroep tegen de verklaring van recht van maart 2023 en de massaschadeclaim die tegen het platform zal worden ingediend. De vordering is € 1.250 per gebruiker. Deze zomer start de WAMCA-procedure. ‘Dat kan wel even duren,’ verwacht Wijers, ‘want Facebook heeft geen haast en zal allerlei verweren opwerpen.’
Hij ziet in de vreemde manoeuvres van het bedrijf vooral zijn eigen gelijk bevestigd. ‘Eerst dat abonnementsmodel, nu dit weer: de data hebben dus waarde en de gebruiker heeft recht op vergoeding. Als die data met AI vermengd gaan worden, is het nog minder duidelijk wat Facebook ermee doet. Geen enkele gebruiker heeft daarmee ingestemd, dus dat mag al helemaal niet.’