actueel
In het duel over het toekomstig toezicht op de advocatuur hebben de lokale dekens een belangrijk punt gescoord. Gevolg is wel dat de nieuwe toezichthouder nog wat langer op zich laat wachten.
Ongetwijfeld met enige opluchting heeft demissionair minister Weerwind het dossier Toezicht advocatuur overgedragen aan zijn opvolger, staatssecretaris Teun Struycken. Het was al geen eenvoudige kwestie, maar de Tweede Kamer heeft er nog een extra uitdaging aan toegevoegd. Op 18 juni stemden de volksvertegenwoordigers in meerderheid voor een motie van VVD’er Ulysse Ellian. Daarin werd de regering gevraagd de Onafhankelijk Toezichthouder Advocatuur (OTA) verantwoordelijk te maken voor zowel toezicht als klachtbehandeling.
Zowel Weerwind als de NOvA meent dat toezicht en klachtonderzoek beter van elkaar gescheiden kunnen worden. Toezicht is preventief en wordt bestuursrechtelijk afgedwongen, terwijl klachtbehandeling reactief is en het tuchtrecht volgt. Jaarlijks krijgen ruim tweeduizend advocaten een klacht aan hun broek. De lokale dekens vinden de voorgestelde splitsing gekunsteld en onwenselijk.
Voormalig advocaat Ellian denkt er ook zo over. Volgens de VVD’er raakt zowel het toezicht als klachtenonderzoek aan de gedragsregels, zo zei hij eerder in een Kamerdebat. ‘Klachtenonderzoek, toezicht op naleving van de kernwaarden en het daaruit volgende tuchtrecht zijn onlosmakelijke onderdelen van toezicht en moeten daarom bij de OTA worden ondergebracht, met oog voor lokale kennis.’
Een meerderheid in de Tweede Kamer volgt Ellian, zo blijkt. VVD, PVV, GroenLinks/PvdA, D66, BBB, SP, Partij voor de Dieren, DENK en JA21 stemden voor de motie, waarmee een ruime meerderheid van 114 stemmen werd gehaald.
Weerwind zag de bui overigens al hangen en liet op voorhand al weten dat het – hoewel niet zijn keuze – wel mogelijk is toezicht en klachtbehandeling in één hand te brengen. Het is nu aan opvolger Teun Struycken om de consequenties daarvan uit te werken en in kaart te brengen.
NOvA
De algemene raad van de NOvA blijft zich vooralsnog verzetten tegen de koers van de politiek en lokale dekens. Volgens de raad heeft die fundamentele implicaties voor het reeds lang bestaande stelsel van de Nederlandse advocatuur, omdat er daarmee een eind komt aan de ‘historische en waardevolle’ rol van de deken. ‘Tot een dergelijke stelselwijziging moet volgens de algemene raad niet worden overgegaan over de band van de door minister Weerwind beoogde invoering van een landelijk toezichthouder. Deze vergt meer fundamentele reflectie en een methodologische verantwoording die nu nog ontbreekt.’
De algemene raad zinspeelt in zijn reactie op de mogelijkheid dat de nieuwe staatssecretaris voor Rechtsbescherming de motie niet zal willen uitvoeren. Teun Struycken vaart immers onder de vlag van NSC en de NSC-Kamerfractie stemde tegen de motie van Ellian.
Het dekenberaad, waarin de lokale dekens zijn verenigd, toonde zich uiteraard dik tevreden met de uitslag van de stemming. ‘De politiek constateert terecht dat klachtonderzoek, toezicht op kernwaarden en het daaruit volgende tuchtrecht onlosmakelijke onderdelen van het toezicht zijn, en het belang van lokale kennis daarbij’, aldus een verklaring.
Volgens het dekenberaad is het bij de verdere ontwikkeling van het toezicht op de advocatuur ‘van groot belang om weg te blijven van incidentenpolitiek en te streven naar een uniform en effectief toezicht, gebaseerd op wetenschappelijke uitgangspunten’.
De Tweede Kamer stemde overigens niet alleen in met de motie van Ellian. Ook de motie van Esmah Lahlah (GroenLinks/PvdA) met het verzoek om na drie jaar te evalueren hoe de OTA functioneert, werd aangenomen. Dat is echter nog wel toekomstmuziek. Weerwind hoopte nog voor het zomerreces een wetsvoorstel in consultatie te brengen, zodat de OTA in 2026 het daglicht zou kunnen zien. Dat wordt nu minstens een jaar later. Niet alleen omdat het wetgevingstraject later wordt ingezet, maar ook omdat een aantal praktische zaken dient te worden uitgewerkt. Zo zal een deel van het personeel van de lokale orden moeten worden overgeheveld naar de OTA.