vak & mens
gezien
Rechter versus politiek
Mensen doen steeds vaker een beroep op fundamentele rechten. Neem de claims tegen de Staat in klimaatzaken en de pleidooien voor erkenning van het recht op een eigen identiteit.
Het formuleren van aanspraken in termen van mensenrechten is in de 21e eeuw bijna een vanzelfsprekendheid geworden, stellen auteurs Derk Venema, Tom Herrenberg, Mirjam van Schaik en Carla Zoethout in Fundamentele rechten en de rol van de rechter (Boom, 2024). Hoever mag de rechter gaan in het bepalen van de reikwijdte van fundamentele rechten? De open normen waarmee fundamentele rechten zijn geformuleerd, laten verschillende interpretaties toe.
De positie van de rechter ten opzichte van de politiek wordt daardoor steeds meer op scherp gezet, aldus de auteurs. Wat valt er onder het begrip religie, en mag de rechter bepalen wat hier niet toe wordt gerekend? Wat valt onder haatzaaien? Omvat de vrijheid van expressie ook het verspreiden van nepnieuws? Verschillende uitspraken met nieuwe interpretaties van rechtsregels zorgen ervoor dat de positie van de rechter meer ter discussie komt te staan. Wat doet dat met het vertrouwen in de rechterlijke macht, bijvoorbeeld na het toeslagenschandaal? Speelt de beroepsethiek hierin een rol? Deze actuele thema’s op het snijvlak van staatsrecht, rechtstheorie en beroepsethiek worden in deze bundel aangesneden.
De bijdragen zijn uitwerkingen van voordrachten op het symposium ‘Fundamentele rechten en de positie van de rechter’, dat de Open Universiteit en Maastricht University in december 2022 organiseerden.
Ethisch inkijkje
Wat is het belang van een minnelijke regeling? Hoe bereid je je voor op een mondelinge behandeling? Hoe ga je om met getuigen?
Diana de Wolff bespreekt in De advocaat in de privaatrechtelijke praktijk – Best practices en gedragsnormen (Ars Aequi Libri, 2024) de beroepsethische kant van de advocaat in de privaatrechtelijke praktijk. In de eerste hoofdstukken worden de algemene aspecten van het aannemen en behandelen van zaken besproken. Vervolgens is er aandacht voor het schikken van en het procederen over geschillen en verschillende typen cliënten en zaken. Verder komen werkzaamheden die buiten de klassieke advocatenrol vallen, zoals de rol van curator en mediator, aan bod. De Wolff sluit af met enkele hoofdstukken over financiële aangelegenheden zoals de vergoeding voor de diensten van een advocaat en het derdengeldenbeheer. Elk hoofdstuk begint met een dilemma. Wat doe je bijvoorbeeld met een cliënt die je benadert in verband met een verdelingskwestie en vraagt of je bereid bent enkele waardevolle horloges in de kluis van het kantoor te bewaren? De horloges zijn afkomstig uit een erfenis waar een geschil over is ontstaan. De cliënt wil graag dat de horloges ergens veilig opgeborgen worden totdat er over de verdeling overeenstemming is bereikt. Bij deze vragen zullen wat seinen op rood moeten springen, aldus De Wolff. Aan wiens ogen wil deze cliënt de horloges misschien onttrekken? Waren de horloges wel van de erflater? Wil de cliënt ze misschien buiten een (dreigend) beslag of faillissement proberen te houden? De voormalig bijzonder hoogleraar advocatuur aan de Universiteit van Amsterdam geeft met haar jongste boek een praktisch ethisch inkijkje in de privaatrechtelijke praktijk.
meesterlijke podcasts
Raadgevers
In Meesterlijke Gesprekken (We Legal) vertellen general counsels over de verschillen met de advocatuur.
‘De opdracht van bovenaf was: wees niet een advocatenkantoor binnen een bedrijf,’ vertelt Vincent Brugge, general counsel Europa & Azië over zijn start bij kunstmestfabrikant ICL. Het grote verschil met een advocatenkantoor? ‘Je moet de business begrijpen om een juridische vraag erover te kunnen beoordelen. Een advocaat kijkt in eerste instantie naar wat de wet zegt. Wij moeten dat vooraf al in de context plaatsen van wat wij doen als bedrijf.’
De podcast Meesterlijke Gesprekken telt inmiddels drie seizoenen. In het jongste seizoen gaan presentatoren Marijn Rooijmans en Hidde Bruinsma in gesprek met zes ‘vernieuwende’ Nederlandse general counsels.
Wat verwachten ze van de samenwerking met externe advocatenkantoren? ‘Snelheid, een risk-based approach en meedenken,’ aldus Aster Kamp, general counsel bij veilingsite Catawiki. Vroeger was ze corporate litigation advocaat. Hoewel ze het werk leuk vond, gaf het weinig voldoening. ‘Het voelde niet alsof ik op langere termijn een positieve bijdrage leverde. Gewoon je plasje erover doen en dan ging het dossier naar iemand anders of terug naar de klant.’
De grootste valkuil voor managers in het juridische vakgebied is volgens Kamp micro-managing. ‘Dat gebeurt soms vanuit de beste intenties, want in het juridische vak gaat het vaak over nitty-gritty details.’ Haar oplossing: inzetten op zelfsturing. ‘Ik vraag: wat ga je doen, hoe en heb je mij daarbij nodig? Zo kunnen mensen zelf vanuit vertrouwen het resultaat neerzetten. Dat geeft positiviteit.’