vak & mens
Dankzij kunstmatige intelligentie kan een advocaat veel efficiënter werken, zien ze bij Baker McKenzie. ‘AI zal niet zo snel een advocaat verslaan. Maar een advocaat die AI gebruikt, verslaat honderd procent zeker een advocaat die het niet gebruikt.’
Het wereldwijd opererende Baker McKenzie richt zich van oudsher op grote internationale ondernemingen. Benjamin van Kessel en Roger van de Berg, verbonden aan de Amsterdamse vestiging, leggen een specifieke voorliefde aan de dag voor de technologische component. ‘Ik doe eigenlijk alles wat in de technologiehoek zit,’ zegt Van Kessel, ruim zeventien jaar geleden beëdigd. ‘Intellectueel eigendom, IT, maar ook dataprivacy. Je ziet dat de afgelopen jaren allerlei disciplines door elkaar zijn gaan lopen.’
Van Kessel (47) werkt veelvuldig samen met fiscalist Roger van de Berg (38), die zich sinds een jaar of tien toelegt op tech. ‘Wij adviseren bijna alle grote cryptoplatformen en verschillende Web3-cliënten bij hun fiscale vraagstukken.’
Dankzij ChatGPT is hun tak van sport de laatste tijd extra in de schijnwerpers komen te staan, maar feitelijk was de ontwikkeling al langer gaande, stellen beide mannen vast. Van de Berg: ‘Kunstmatige intelligentie is niet nieuw. Het was alleen vrij duur. De meeste algoritmes zijn niet open source, dat is juist het verdienmodel. Maar dankzij ChatGPT, en inmiddels ook Bing en Bard, wordt het nu voor iedereen toegankelijk.’
Dat brengt risico’s met zich mee, constateert Van Kessel, aangezien niet duidelijk is hoe de AI-robots aan hun informatie komen. ‘Ook voor de advocatuur is dat relevant. Zodra AI wordt toegepast om meningen te vormen en adviezen te geven aan mensen die ze vervolgens opvolgen, is een kritische blik essentieel. Als AI gebruikt wordt om bepaalde selecties te maken tussen mensen, bijvoorbeeld om fraudeurs te onderscheiden, dan wordt het bloedlinke materie. Zeker wanneer het zelflerend vermogen van AI de overhand krijgt. Het is niet de vraag óf, maar wanneer dat gaat gebeuren.’
Advocaten kunnen in ieder geval niet zonder AI-toepassingen, daarvan zijn de twee specialisten overtuigd. Van de Berg: ‘Je ziet het nu al. Als je een due diligence doet, kun je software kopen die honderdduizenden documenten in een paar minuten scrolt en alvast de red flags eruit haalt. Dat levert een enorme efficiëntieslag op. Het zoeken naar informatie gaat ontzettend verbeteren.’
Benjamin van Kessel valt hem bij: ‘Stel, je hebt morgen een zitting met rechter X. Dankzij AI wordt het gemakkelijker een analyse te maken: zoek zijn uitspraken van de afgelopen tien jaar bij elkaar en analyseer in welke gevallen hij voor of tegen de eiser beslist. Ik vind dat positief, want het stelt je in staat vooraf een betere inschatting te maken. Daarvoor hoef je geen stagiair meer aan het werk te zetten.’
Aan de achterkant werkt het net zo, vult Roger van de Berg zijn collega aan. ‘Het helpt om potentiële cliënten te checken. Er zijn tools op de markt waarmee je razendsnel een AML- en KYC-check doet en UBO’s kunt vinden. Wie zijn de personen helemaal achter in de kerstboom?’
Van Kessel: ‘Uiteindelijk moet de beslissing bij een mens liggen. Die moet de analyse wegen en de betrouwbaarheid ervan. AI is vooralsnog een informatieassistent, niets meer en niets minder. Gelet op de snelle ontwikkelingen kan dat natuurlijk veranderen.’
Advocaten dienen wel op hun tellen te passen als ze data invoeren bij een AI-toepassing, waarschuwt Van de Berg. ‘Data kunnen privacygevoelige gegevens bevatten of zelfs vertrouwelijke advocaat-cliëntinformatie. Een AI-model pakt alle data die jij invoert om er weer van te leren. Daar moet je echt heel voorzichtig mee zijn. Ik pomp ook geen complete brief van mij aan de Belastingdienst in Google Translate.’
‘Het levert een enorme efficiëntieslag op. Het zoeken naar informatie gaat ontzettend verbeteren’
De snelle technologische ontwikkeling dwingt advocatenkantoren gelijke tred te houden, dat lijdt voor de twee Baker-specialisten geen twijfel. Van Kessel: ‘Er is al veel veranderd en er gaat nog meer veranderen. Wij worden veel efficiënter. Onze rol wordt nog meer toegespitst op het zijn van strategisch adviseur. Vroeger kon je misschien je uurtjes verkopen door een jurisprudentieonderzoek te doen en daar vijf uur voor te rekenen. Dat is met droge ogen niet meer vol te houden.’
Van de Berg vult hem aan. ‘Waar je eerst analyses maakte als advocaat of fiscalist, vervullen we nu een strategische rol. Zeker als een onderneming extreem technisch is, helpen wij de business, legal en tech met elkaar te verbinden. Want die mensen spreken niet altijd dezelfde taal.’
Ook juridische afdelingen van de corporates evolueren, benadrukt Van Kessel. ‘De rol van de bedrijfsjurist is veel meer opgeschoven richting de board, die wordt ook meer strategisch adviseur binnen het bedrijf. Je moet je voorstellen wat daar allemaal is veranderd, ook door de diverse crises die we gehad hebben. Financiële crisis, pandemie, noem het allemaal maar op. Er is een woud aan regelgeving uitgestort. Veel grote bedrijven hebben zogeheten legal operations teams. Dat zijn mensen die speciaal voor de juridische processen zijn en niet zozeer voor de inhoud. Dat dwingt ons, zo simpel is het, om daarin mee te gaan. Sterker nog, niet alleen in mee te gaan maar juist richting te geven.’
Kantoren als Baker McKenzie ontwikkelen tools om de juridische processen te stroomlijnen en het overzicht te bewaren, legt Van Kessel uit. ‘Dus ook wij hebben een chief technology officer en ontwikkelen producten voor onze klanten. Zo maken we dashboards voor onze internationale klanten, voor onder andere projectmanagement. Met één druk op de knop kun je zien wat er in twintig landen gebeurt als je een bepaald product op de markt brengt. En of het vakje rood of groen kleurt, vanuit een complianceperspectief.’
Het vergt veel tijd en inspanning om bij te blijven, stellen beide mannen. ‘Het vraagt ook veel interdisciplinair overleg. We houden elkaar ook scherp. Heb je dit gelezen? Heb je dat gezien?’ aldus Van Kessel. De kunst is om technologie handig te benutten, weet Van de Berg. ‘Zodat het je vak verrijkt. AI zal niet zo snel een advocaat verslaan. Maar een advocaat die AI gebruikt, verslaat honderd procent zeker een advocaat die het niet gebruikt.’
Alle ontwikkelingen ten spijt, het unique sellingpoint van een advocatenkantoor blijft in de kern hetzelfde, filosofeert Van Kessel. ‘Wat de doorslag geeft, is dat je helderheid biedt bij complexiteit van zaken. Als dingen heel ingewikkeld worden, willen klanten van jou horen wat ze moeten doen. Oké, dit is allemaal heel erg complex, de ene analyse zegt dit, de andere dat, maar hoe moet ik het aanpakken? Ga ik nou naar links of naar rechts?’