vak & mens
advocaat en algoritme
Robot als rechterhand
Routinewerk overlaten aan een slimme dossiervreter of een onderhandelrobot.
Het Amerikaanse Legaltechbedrijf DoNotPay looft een miljoen uit voor wie zich bij het Supreme Court realtime laat bijstaan door zijn pleitrobot. Een pr-stunt? Grootspraak? Kunstmatige intelligentie is de afgelopen maanden een hype, maar valt ook vaak door de mand met oliedomme antwoorden op bijvoorbeeld juridische vragen.
Als een algoritme volzinnen met dure woorden kan produceren, kan het daarmee nog niet juridisch analyseren en redeneren. Als een tool om juist de inhoudelijk werkzaamheden efficiënter te maken, hebben oud-advocaten Ingrid van de Pol-Mensing en Caroline Korteweg een AI-gestuurde assistent voor de advocatuur ontwikkeld. Uncover kan duizenden pagina’s dossier ordenen in bijvoorbeeld een tijdlijn van gebeurtenissen. ‘Het helpt procederende advocaten om de feiten op een rij te krijgen,’ vertelt Van de Pol, ‘en het kan honderden bestanden inventariseren op type. Dus alle mails of tapverslagen uitgesorteerd.’
Handig en nieuw, maar deels alweer overtroefd door het veelbesproken, alwetende, virtuoze ChatGPT. Van de Pol ziet het vooral als een aanmoediging en kijkt uit naar de komende, verbeterde versies van het AI-orakel. ‘We zitten in een fantastische periode, waarin er opeens veel nieuwe mogelijkheden beschikbaar komen, ook voor advocaten. Die gaan we de komende jaren in samenspraak met onze gebruikers op een veilige manier inbouwen.’
Ook juridische uitgeverijen tonen zich geïnteresseerd om de nieuwe mogelijkheden te implementeren in hun digitale producten en zoekmachines voor wetten en jurisprudentie.
‘Wie weet vind je de ChatGPT-technologie of een alternatief over een tijdje terug in Sdu-research tools,’ schrijft een softwareontwikkelaar in een recensie. ‘Wij zitten er in ieder geval bovenop.’ Een topman bij Wolters Kluwer blogt over een ‘grote sprong voorwaarts’, maar waarschuwt voor ‘verlies aan autoriteit en ingebouwde bias’.
Arnoud Engelfriet van adviesbureau ICTRecht ziet vooralsnog minder toegevoegde waarde. ‘ChatGPT is goed in mooie, plausibel klinkende teksten, maar het snapt de inhoud ervan niet. En een sommatie, pleitnota of een contract moet juist niet wollig zijn, maar vraagt om precieze formuleringen.’ Met partners ontwikkelde hij Lynn Legal, een robot die contracten kan beoordelen en suggesties doet voor verbeteringen. Arbeidscontracten, NDA’s, inkoopvoorwaarden. ‘Lynn kijkt aan de hand van een draaiboek per clausule of het acceptabel is en doet zonodig een tegenvoorstel. Het wordt veel gebruikt door bedrijven die een advocaat willen besparen, maar ook door advocaten die zo meer tijd overhouden voor het interessante werk.’
Kunstmatige intelligentie kan de advocaat niet alleen helpen om zijn dossiers te beheersen en vooruit te krijgen, maar ook om ze te beschermen. Want advocatenkantoren kunnen net zo goed gehackt worden en virussen en malware worden met de dag slimmer. ‘Veel kantoren hebben een firewall, maar dat is al lang niet meer voldoende,’ zegt Joeri van de Watering, de man achter Guardey. ‘62 procent van de cybercrime is gericht op het mkb, waaronder advocatenkantoren. Die hebben veel privacygevoelige informatie over cliënten op de server, maar vaak geen tijd of geduld voor ingewikkelde systemen. Daarom zorgen wij voor veilige verbindingen. En de app traint de gebruikers spelenderwijs.’
Daar heeft de advocaat dan misschien even tijd voor, terwijl een andere robot zijn dossiers samenvat of contracten controleert. Per saldo maakt AI het werk van de advocaat nog lang niet overbodig. ‘Een juridisch conflict bestaat uit verschillende gebeurtenissen,’ zegt Van de Pol. ‘Elk feitencomplex is uniek en vraagt om weging door een mens in plaats van een machine.