actueel
lawyers for lawyers
Pijn en voldoening van een Venezolaanse advocaat
Eind oktober kwam de Rule of Law Index 2022 uit. Op de allerlaatste plaats, nummer 140: Venezuela. De bekende mensenrechtenadvocaat Alfredo Romero legt uit waarom.
‘Het klinkt misschien onvoorstelbaar, maar in Venezuela kun je rechters horen zeggen: ik kan deze beslissing nog niet nemen, want ik heb nog geen orders van hogerhand ontvangen.’
Dat vertelt Alfredo Romero in een Zoom-gesprek vanuit Caracas. Hij is voorzitter van Foro Penal, een organisatie van vijfduizend vrijwilligers en vijfhonderd advocaten die politieke gevangenen in Venezuela bijstaan.
Romero vervolgt: ‘Het is niet dat het systeem in Venezuela inefficiënt is, zoals in sommige andere landen die laag op de Rule of Law Index 2022 staan. De rechterlijke macht is hier een façade, een wapen voor politieke vervolging en corruptie.’
Sinds Romero twintig jaar geleden de voorganger van Foro Penal oprichtte, is de situatie volgens hem elk jaar slechter geworden. ‘In het begin waren rechters wel bang, maar hadden ze nog een zekere mate van onafhankelijkheid. Nu worden ze volledig buiten de wettelijke procedure om benoemd en zijn ze onderdeel van het systeem om de regering in het zadel te houden. Rechters zijn er soms zelfs bij als mensen gemarteld worden.’
In zo’n systeem kunnen de advocaten van Foro Penal met een gebruikelijke advocaten-aanpak weinig voor hun (altijd pro Bono) cliënten bereiken. ‘Toch is het heel belangrijk dat we hen in rechte vertegenwoordigen. Op die manier blijven we met hen in contact en kunnen we bewijs verzamelen waarom ze beschuldigd worden, dat er politieke redenen achter zitten. Met die informatie voeren we actie en gaan we in gesprek met UNHCR en andere organisaties. Doel is dat het regime een zo hoog mogelijke prijs betaalt voor het detineren van politieke tegenstanders.’
In de afgelopen twintig jaar heeft Foro Penal zo’n 12.000 gevangenen bijgestaan; op dit moment zijn het er 277. Romero: ‘Er is sprake van een draaideureffect: de regering laat mensen vrij om een gunstig plaatje te laten zien en pakt meteen weer anderen op. Een nieuwe categorie zijn de buitenlandse “gijzelaars”. Laatst werden een paar Amerikanen vastgezet om uit te ruilen tegen neven van president Maduro, die in de VS vastzaten wegens drugssmokkel.’
Ziek en depressief
Met alle politieke gevangenen weet Foro Penal – af en aan – contact te houden, vertelt Romero. ‘Ze zijn bijna allemaal gemarteld, ze zijn ziek en depressief. Vanmiddag ga ik naar Ramo Verde, een militaire gevangenis, om een cliënt te bezoeken. Hij was parachutist en is zes jaar geleden gevangengenomen. Waarom weten we niet, hij is nog niet eens verhoord. De autoriteiten nemen niet meer de moeite een proces te starten. De onzekerheid wat er gaat gebeuren, is een van de ergste straffen die de regering oplegt. Ook marteling wordt gebruikt als sanctie, en om alle dissidenten te intimideren.’
Dat sprake is van systematische martelingen, in toenemende mate ook seksueel, is kort geleden vastgesteld door een fact-finding mission van de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties. De raad sprak van misdaden tegen de menselijkheid, waarmee de weg vrij was voor een strafzaak tegen Venezuela bij het Internationaal Strafhof in Den Haag. Romero is een van de vier advocaten die daar de slachtoffers vertegenwoordigen.
Praatprogramma’s
Natuurlijk probeert het regime ook hem te ontmoedigen en te intimideren. ‘In praatprogramma’s op tv worden Foro Penal en ik telkens weer in diskrediet gebracht. Ze beschuldigen ons van terrorisme en corruptie. Ik ben aangevallen op straat, met een geweer op me gericht en ik word continu gevolgd. Het is een schande, maar je went eraan, we zien het als deel van ons werk.’
Wat maakt het de moeite waard? ‘De voldoening, als er iemand vrijkomt, als mensen zomaar ergens in Venezuela je bedanken dat je ooit, soms lang geleden, hun vader of hun broer hebt geholpen. Het is voor ons geen opoffering, we wíllen dit doen. Natuurlijk brengt het pijn. Maar dat is wat het leven is: pijn en voldoening.’