vak & mens interview
Advies van een Italiaanse confrère
De Italiaanse strafrechtadvocaat Alexandro Maria Tirelli ontmoette in juni de Nederlandse ministers van Justitie en voor Rechtsbescherming, die naar Rome waren gekomen om lessen te trekken uit de Italiaanse aanpak van zware georganiseerde criminaliteit.
Tirelli: ‘De delegatie was met name geïnteresseerd in ons zwaarste gevangenisregime 41-bis en in de vraag of het zinvol was om dit in Nederland te implementeren. Het meest zwaarbewaakte regime in Nederland is op veel punten al net zo zwaar als het Italiaanse. Wel blijkt het noodzakelijk om strenger toezicht te krijgen op de communicatie van gevangenen met de buitenwereld, om te voorkomen dat ze vanuit de gevangenis blijven leidinggeven aan of samenwerken met hun criminele netwerk.’
In de Italiaanse wet is artikel 41-bis van de Wet op het gevangenisbeheer, ook bekend als carcere duro (hard gevangenisregime), een bepaling uit 1975 die de minister toestaat bepaalde gevangenisregels op te schorten. Tirelli: ‘In Italië is 41-bis ingevoerd om zeer zware criminelen te verwijderen uit het territorium waar ze probeerden de dienst uit te maken. Een maffiabaas uit het zuiden van Italië wordt bijvoorbeeld in een zwaarbewaakte gevangenis in het noorden ondergebracht. Omdat Nederland een klein land is, adviseerde ik de Nederlandse ministers om te overwegen extreem zware criminelen elders in het koninkrijk onder te brengen, bijvoorbeeld op Aruba. De door hen gekozen advocaat zou je moeten laten vergezellen door een lokale pro-Deoadvocaat – iets wat bijvoorbeeld al in Duitsland gebeurt. Om te voorkomen dat advocaten als boodschappers naar de buitenwereld voor hun cliënten fungeren, is dat een betere oplossing dan het maken van videoregistraties van gesprekken tussen advocaten en hun cliënten, iets waar ik absoluut tegen ben.’
Tirelli vraagt zich wel af of Nederland een gevangenisregime zoals 41-bis zou moeten introduceren. ‘Het valt mij op dat Nederlanders internationale drugscriminaliteit vaak ten onrechte gelijkstellen aan maffia. Het onderscheid tussen maffiose en andere georganiseerde criminaliteit, zoals dat in het Italiaanse wetsartikel 416-bis is geformuleerd, gaat om controle over het territorium. Met name politieke controle – door het beïnvloeden van verkiezingen, en door corruptie en intimidatie van politiek bestuur – maar ook controle op het bedrijfsleven, bijvoorbeeld door middel van afpersing. Bovendien oefenen maffiose organisaties door intimidatie ook sociale controle uit op de maatschappij: ze dwingen mensen te zwijgen over hun misdrijven. Nederland doet er goed aan het Italiaanse wetsartikel 416-bis eerst diepgaand te bestuderen, en alvorens het in te voeren, aan te passen aan de lokale situatie, om vervolgens te kunnen bepalen voor welk soort criminelen het zinvol is een speciaal zwaarder gevangenisregime te implementeren.’
Tirelli, tevens voorzitter van de strafpleitersvereniging Camere Penali, denkt verder dat de Nederlandse advocatuur er goed aan doet rechtsbijstand aan familieleden via de gedragsregels te beperken. ‘Iemand die verdacht wordt van bepaalde zware misdrijven zou absoluut niet mogen worden verdedigd door een familielid.’
Rechtszittingen waarbij de verdachte via video in verbinding staat, zijn in zijn ogen geen enkel probleem. ‘Een kwalitatief goede videoverbinding hoeft geen enkele invloed te hebben op een verhoor, terwijl het vervoer van verdachten veel geld kost en riskant is. Belangrijker is dat de communicatie tussen advocaat en verdachte niet geregistreerd wordt en niet kan worden gebruikt als bewijs.’